Historia uprawy zbóż jarych

Zboża to najważniejsza grupa roślin uprawnych dla człowieka. Produkty ich przerobu są podstawowym składnikiem diety miliardów osób na całym świecie. Wykorzystuje się je także w piwowarstwie, gorzelnictwie i farmaceutyce oraz skarmia się nimi zwierzęta. Historia uprawy zbóż przez człowieka sięga ponad 10 tysięcy lat. Opisujemy ją w poniższym artykule.

Pszenica – towarzysz człowieka od tysięcy lat

Historia uprawy zbóż przez człowieka rozpoczyna się od pszenicy. Jej udomowienie nastąpiło około 9 tysięcy lat p.n.e. w rejonie Żyznego Półksiężyca na Bliskim Wschodzie. Początkowo uprawiano kilka gatunków, ale z czasem pszenica zwyczajna wyparła samopszę i płaskurkę. Następnie zawędrowała do Europy, a w okresie wielkich odkryć geograficznych także na inne kontynenty. Dziś pszenica jest obok kukurydzy i ryżu najważniejszą uprawą zbożową na świecie. Szeroki wybór odmian przystosowanych do uprawy w polskich warunkach klimatycznych oferuje między innymi sklep Małopolskiej Hodowli Roślin. Są to zarówno odmiany jare, jak i ozime.

Owies – najpierw chwast, potem roślina uprawna

Znacznie młodszą uprawą od pszenicy i jęczmienia jest owies. Podobnie jak żyto jest wtórną rośliną uprawną – początkowo towarzyszył uprawom innych zbóż jako chwast, ale w miarę rozprzestrzeniania się na północ zaczął zyskiwać na znaczeniu. Pierwsze znaleziska owsa, konkretnie owsa szorstkiego, liczą sobie 1500-700 lat p.n.e. Na terenach dzisiejszej Polski pierwsze ślady owsa, ziarniaki owsa głuchego, zostały znalezione w Biskupinie i pochodzą sprzed około 700 lat p.n.e. Uprawa tej rośliny nad Wisłą rozpoczęła się jednak na większą skalę dopiero w VIII wieku. W Polsce uprawia się wyłącznie owies zwyczajny i nagi jary, ponieważ roślina ta nie toleruje mrozu.

Pszenżyto – zboże o krótkiej, ale intensywnej historii

W ostatnich latach coraz większą popularność wśród rolników zdobywa pszenżyto, czyli mieszaniec pszenicy i żyta. Jego historia jest znacznie krótsza niż pozostałych zbóż – niepłodne mieszańce pszenicy i żyta zostały opisane po raz pierwszy w latach 70. XIX wieku, a pierwszy płodny mieszaniec został odkryty pod koniec lat 80. XIX wieku. Uprawa pszenżyta na dużą skalę rozpoczęła się po drugiej wojnie światowej. Pierwszą polską odmianę ozimą, Lasko, wyhodowano w 1982 roku. Wśród odmian jarych warto zwrócić uwagę na Impetusa, który udaje się we wszystkich rejonach kraju.